[ Pobierz całość w formacie PDF ]
lB W jednym ze zródeł angielskich zapisano imię siostry króla Kanuta, zatem córki Swena
Widłobrodego i Piastówny jako Santslaue , co zda-:m historyków i językoznawców można
odcyfrować jako #więtosława . :oro córka nosiła takie imię to zapewne odziedziczyła je, jak się
przy-iszcza, po matce. Jeżeli jedn ak prawdą jest, że w Skandynawii panował iyczaj nadawania
jedynie imion osbb zmarłych wtedy trzeba by przy-E, że matka owej Swiętosławy nosiła inne (r-
eznane nam) imię, nato-iast imię,to zostało odziedziczone po babce - pogańskiej żonie Mieszka I, e
zaś po Dąbrbwce.
1 i0 171
a po śmierci Swena (1014) synowie zabrali ją na powrót do I
Dalsze losy Zwiętosławy są nie znane. Polityczny sens małżez
Zwiętosławy z Erykiem Zwycięskim jest jasny: zbliżenie po
-szwedzkie miało stanowić przeciwwagę do wpływów duzi# które zbyt bezpośrednio zaczynały
zagrażać interesom Mies; w rejonie ujścia Odry.
Polityczne, choć nie we wszystkim dla nas przejrzyste, miały także trzy małżeństwa Bolesława
Chrobrego zawarte je za życia ojca, a zatem stanowiące według wszelkiego praw# dobieństwa
elementy polityki państwa Mieszkowego. Imion d pierwszych żon Chrobrego nie znamy, a
małżeństwa te były kie. Dopiero trzecie z kolei małżeństwo miało okazać się tr Wszystko niemal,
co wiemy o tych małżeństwach, zawdzięc; kronice Thietmara (ks. IV, rozdz. 58):
[Bolesław] poślubił córkę margrabiego Rykdaga, którą na nie odprawił. Z kolei pojął za żonę
Węgierkę, z którą miał Bezpryma, lecz i tę również przepędził. Trzecią [żoną]
Emnilda, córa czcigodnego księcia Dobromira, która - (
stusowi wierna - niestateczny umysł swego męża ku dob
zawsze kierowała i nie ustawała w zabiegach, by przez w
szczodrobliwość w jałmużnach i umartwienia odpokutow
grzechy ich obojga,
po czym następuje wyliczenie dzieci z tego małżeństwa . Trad; polska zanotowana przez Galla
Anonima zachowała pamięć t# o jednej żonie Chrobrego, kobiecie mądrej i roztropnej -wątpliwie
mając na myśli Emnildę, która swój wpływ na n wykorzystywała dla łagodzenia jego surowości i
pochopnych roków.
Pierwszy teś Bolesława Chrobrego, Rykdag, był margr; w południowej części Połabia, podlegały
mu okręgi Merseb %7łytyce i Miśnia. Popierał początkowo Henryka Kłótnika, gdy nak, jak już
wiemy, w 985 roku Bolesław II czeski zajął podstę)
Miśnię, co znacznie skurczyło posiadłości Rykdaga, przeszedł
pewne do obozu Ottona III. Zmarł, podobnie jak teść Mieszk
margrabia March Wschodniej Teodoryk, w 985 roku. Podol
jak schyłek życia tamtego zaciemnił wielki bunt Słowian Po
1# Małżeństwo z Emnildą trwało do 1017 roku. Po jej śmierci
ożenił się po raz czwarty z Odą, córką margrabiego Miśni Ekk
Złota Kaplica katedry poznańskiej. Sarkofag Mieszka I i Bolesława Dbrego. Projekt Franciszek
Maria Lanci, dłuto Oskar Sosnowski (1840).
;e prawe figury są czternasto#vieczne i pochodzą z grobowca Bolesława
Chrobrego zniszczonego w 1790 r.
tak i Ryk ag umierał pozbawiony swego głównego grodu.
#ą po śmierci Rykdaga i oddaniu Miśni Niemcom (zapewne
roku) marchię miśnieńską otrzymał nie syn Rykdaga, lecz
; Ekkehard. Małżeństwo Chrobrego w tych warunkach rychło
ło wartość polityczną, uległo więc rozwiązaniu. Notabene: na
t zasługuje łatwość, z jaką Chrobry rozstawał się ze swoi-
ałżonkami, nie oglądając się na zwyczaje i nakazy kościelne.
spomniane małżeństwo Chrobrego z margrabianką datuje się
ęściej na 984 rok, to znaczy na czasy, gdy teść dzierżył jeszcze
ę. Trwało chyba niedługo, tym bardziej że nic nie wiadomo
;omstwie z tego małżeństwa. Z węgierskiej małżonki nato-
miał Bolesław syna Bezpryma, który pózniej odegra ważną,
niefortunną rolę w dziejach Polski. I w tym przypadku nie
y bliższych okoliczności - ani imienia wybranej, ani tego,
iej części ówczesnych Węgier się wywodziła, ani daty i czasu
zia związku. Zlubu z Emnildą nie można wprawdzie przesu-
172 173
wać na czasy pózniejsze niż lata 989 - początek 990, niezm czasu na związek z Węgierką jest
dosyć. Polityczny sens drugi małżeństwa wydaje się także oczywisty: sojusz z Węgrami
skierowany przeciwko Czechom, miał trzymać ich w szachu wo równoczesnej, jak zaraz
zobaczymy, akcji polskiej w Małopol i na Zląsku.
Przyczyn rozchwiania się drugiego małżeństwa Bolesława Ct brego nie znamy. W przeciwieństwie
do obu dotąd omówion małżeństw, znamy imię trzeciej małżonki Chrobrego, potoms# z tego
związku oraz imię ojca Emnildy. Imię to jest czysto słowi skie - Dobromir, tytuł, jakim obdarzył go
Thietmar (venerat senżor), wskazuje na wybitne, zapewne książęce stanowisko.1 stety, Thietmar
nie podał, jakim krajem rządził lub skąd poc dził ów Dobromir, którego skądinąd nie znamy.
Otwiera się tam, jak zwykle w podobnych okolicznościach, szerokie pole domysłów. Taka
kombinacja, że ojciec nosi imię słowiańskie, có zaś - czysto niemieckie, jest do pomyślenia jedynie
w warunk pogranicza etnicznego, gdzie wpływy niemieckie i chrześcijań; nakładały się na rodzime
słowiańskie podłoże, nie doprowad jednak dotąd do zatraty charakteru słowiańskiego. Biorąc jed
cześnie pod uwagę takie okoliczności, jak zachodni kierunek p tyki Mieszka I pod koniec lat
osiemdziesiątych oraz występu; od pewnego czasu na południowym Połabiu symptomy takiej
egzystencji słowiańsko-niemieckiej, uważano Dobromira i Emn najczęściej za przedstawicieli
dynastii panującej u Stodoran ( welan), których rezydencja znajdowała się w Brandenburgu,1
bardzi#j że słowiański sufiks - m.żr występował w tej dynast jeden raz (Tęgomir, który w 940
roku w porozumi#niu z Hez kiem I zdobył władzę u St#doran i poddał swój kraj niemieckit
zwierzchnictwu, mógłby być ojcem Dobromira) ls, lub - nie z nej skądinąd dynastii panującej u
Milczan (Milsko) na pogn czu łużycko-czesko-polskim.
Pojawiły się wszakże również poglądy odmienne. Zdaniem H
ryka Aowmiańskiego Dobroznir nie wywodził się z Połabia,
był ostatnim udzielnym księciem Wiślan, sprawującym wła
#s Inna rzecz, że końcówka - m.ir nie była charakterystyczna w; nie dla władców starodorańskich,
gdyż występowała także na półna Połabiu oraz na innych obszarach słowiańskich. Zob. niżej tezę
T. silewskiego.
pod czeskim zwierzchnictwem. Bolesław Chrobry, żeniąc się z jego córką, nabywał praw do
sukcesji w Krakowie. Dopóki żył jego wuj (brat Dąbrówki) Bolesław II, Chrobry rządził tam pod
czeskim zwierzchnictwem, dopiero gdy ten umarł, zgodnie ze świadectwem ego Kosmasa w 999
roku, Chrobry, tymczasem już władca państwa polańskiego, zerwał zależność Małopolski od
Czech, przyłączając tę dzielnicę oficjalnie do Polski. Ostatnio wreszcie Tadeusz Wasilewski,
opierając się przede wszystkim na analizie imiennictwa słowiańskiego, op#wiedział się za
pochodze-niem Emnildy z Moraw. Małżeństwo to miało - zdaniem Wasi-lewskiego - wzmocnić
pozycję Moraw, walczących z Czechami, a Piastom zapewnić trwałe panowanie nad Krakowem i
umożliwić sięgnięcie po czeski dotąd Sląsk .
Niezależnie od tego, która koncepcja (stodorańska, milczańska, wiślańska czy morawska) [ Pobierz całość w formacie PDF ]